Over de JOIN-bouwsteen van Lieke Oldenhof
De afgelopen jaren zijn er in verschillende steden en regio’s zogenaamde urban labs opgericht met het doel nieuwe kennis en partijen bij elkaar te krijgen rond maatschappelijke uitdagingen. In de JOIN-bouwsteen ‘Experimentele governance in Urban Labs’ doet Lieke Oldenhof, universitair docent aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, onderzoek naar deze labs. Wat gebeurt er precies in deze ‘experimenteerruimtes’? Welke thema’s worden wel opgepakt, wat blijft liggen? Zijn de labs inclusief? Het onderzoek heeft een sterk exploratief karakter en Oldenhof onderzoekt een aantal case studies van labs, zoals die de afgelopen jaren ontstonden in Rotterdam en in een aantal krimpgebieden. Het onderzoek loopt goed en inmiddels kunnen enkele voorzichtige conclusies worden getrokken.
Bij het ontstaan van de Rotterdamse labs hebben professionals de lead genomen, aldus Oldenhof. Tien jaar terug waren het met name architecten en creatieve ontwerpers die tijdens de kredietcrisis de urban labs als een gat in de markt zagen. Dit is ook terug te zien in de thema’s waaromheen labs zich gevormd hebben, zoals de ontwikkeling van een gebied dat braak ligt of luchtkwaliteit. Deze hoogopgeleide professionals met goede connecties met de gemeentelijke wereld zijn dan ook oververtegenwoordigd. Interessant om te zien is dat nu de economie weer aantrekt ook projectontwikkelaars weer interesse hebben voor braakliggende gebieden en ook op komen dagen, wat weer voor nieuwe spanningen en ontwikkelingen zorgt.
Apps en games
Het sociale domein (zorg en welzijn) lijkt tot nu toe minder prioriteit te hebben gehad. Ook jongeren heeft Oldenhof nog weinig gezien, wat mogelijk ook samenhangt met de specifieke ontstaansgeschiedenis van urban labs. Mogelijk dat in de toekomst wel verandert. Oldenhof wijst bijvoorbeeld op het lab Garage 2020 dat zich onder meer bezig houdt met de ontwikkeling van opvoedadviezen en nieuwe oplossingen zoekt voor problemen binnen de jeugdhulp. De bedoeling is dat ook jongeren met verschillende achtergronden met elkaar in contact komen via apps en games. Deze labs waarin jongeren een stem krijgen worden nu door een promovenda Sabrina Huizenga geobserveerd voor aanvullend onderzoek.
Anders denken
Binnen de JOIN-bouwsteen wordt nauw samengewerkt met gemeentes en onderzoeksinstituten. De samenwerking met gemeentes loopt over het algemeen goed, zeker wanneer er alle langer bestaande relaties en contacten zijn. Dit geldt zeker ook voor de gemeente Rotterdam, die vaker participeert in onderzoek naar labs en participatie. Eén gemeente die aanvankelijk zou deelnemen, is helaas uitgevallen vanwege het wegvallen van de contactpersoon. Interessant en uitdagend is dat gemeentes en onderzoeksinstituten met dezelfde problemen en vragen zitten, maar tegelijk heel anders denken. Daarnaast zijn er nauwe contacten met de Veldacademie. De Veldacademie organiseert ook bijeenkomsten om labs op te starten of te versterken via hen heeft Oldenhof toegang tot verschillende interessante labs.
De inzichten die in dit onderzoek zijn opgedaan over de governance van labs worden nu vertaald in workshops in samenwerking met mensen van de gemeente Rotterdam, financiers van labs en lokale kennisinstituten. Daarnaast wordt er nog aanvullend onderzoek gaan in Overijssel naar participatieprocessen in lab-achtige samenwerkingsverbanden, ter vergelijking met het onderzoek in de Randstad.